(Dân trí) - Khách hàng có cơ hội mua nhiên liệu với giá rẻ hơn, còn các công ty dầu khí thì giảm được chi phí nhân công... Đó là những lý do để mô hình trạm xăng tự phục vụ ra đời và đang ngày càng mở rộng ở nhiều nước.
Một khách hàng đang tự bơm xăng tại trạm xăng tự phục vụ ở Jakarta, Indonesia (Ảnh: Jakarta Post)
Do giá nhiên liệu thường rẻ hơn một chút, nên mô hình tự phục vụ đang ngày càng được nhiều tài xế ở Hàn Quốc chấp nhận. Theo số liệu của Hiệp hội trạm xăng dầu Hàn Quốc, tính đến cuối tháng 5, tổng số trạm xăng tự phục vụ là 775, tăng hơn 2 lần so với con số 334 của cùng kỳ năm ngoái, chiếm 5,8% tổng số trạm xăng dầu của nước này. Giá xăng tại các cơ sở này rẻ hơn từ 40-90 won, tương đương 3,5-8 cent.
Hiệp hội cho biết sự phát triển đột biến này là do sự quan tâm ngày một lớn của những tài xế nhạy cảm với giá và nỗ lực của các trạm xăng trong việc cắt giảm chi phí nhân sự do doanh số giảm.
Tại Ấn Độ, mô hình trạm xăng tự phục vụ cũng đã manh nha từ cuối năm ngoái, sau khi Tập đoàn Dầu khí Ấn Độ (Indian Oil Corp.) mở trạm đầu tiên ở Delhi. Trong gia đoạn thử nghiệm, vẫn luôn có một nhân viên ở trạm xăng để hỗ trợ và hướng dẫn khách tự bơm xăng, sử dụng vòi bơm, lấy biên lai tự động và thu tiền. Khi người tiêu dùng đã dần quen với mô hình tự phục vụ, công ty sẽ bổ dung một số hạng mục dịch vụ và chuyển sang hình thức thanh toán hoàn toàn tự động bằng thẻ tín dụng.
Hồi đầu năm nay, trong khi nhiều doanh nghiệp ở Bangkok (Thái Lan) đang đau đầu với vấn đề thiếu nhân công và tăng chi phí nhân công thì các công ty dầu khí lại biến mối lo này thành cơ hội, bằng việc triển khai mô hình trạm xăng tự phục vụ. Với mô hình này, khách hàng có cơ hội mua xăng với giá rẻ hơn 30%, còn các công ty thì bớt được chi phí nhân công. Các cơ quan chức năng cũng đang nghiên cứu xây dựng hệ thống quy định cho mô hình trạm xăng tự phục vụ.
Trong khi đó, hồi cuối năm 2008, Công ty Dầu khí các tiểu vương quốc Ảrập (Enoc) đã phải ngừng mô hình trạm xăng tự phục vụ sau 3 tháng thử nghiệm không thành công ở Dubai. Chương trình thử nghiệm 10 trạm xăng tự phục vụ cho thấy đa số khách hàng vẫn chưa chấp nhận mô hình này. Một số tài xế ở Dubai phàn nàn rằng hệ thống của Enoc quá phức tạp. Họ không thích việc phải trả tiền cho thu ngân trước khi bơm xăng. Nếu họ lỡ bơm không đúng số tiền đã trả thì phải quay lại quầy thu ngân để lấy lại tiền thừa hoặc trả thêm tiền. Như vậy quá mất thời gian và phiền phức. Họ muốn bơm nhiên liệu xong mới trả tiền.
Thêm vào đó, có ý kiến cho rằng, một số tài xế thao tác quá chậm, khiến người đến sau phải chờ lâu. Một số khác cho biết, họ không muốn ra khỏi xe để tự bơm xăng khi trời nắng nóng hoặc mưa, nên thích đến trạm nhiên liệu có nhân viên phục vụ hơn.
Cách đây hơn 3 năm, công ty dầu khí Adnoc cũng đã thử mô hình tự phục vụ tại 15 trạm nhiên liệu ở Abu Dhabi, và cũng không thành công. Hiện tại, công ty có 5 máy bơm xăng tự phục vụ đặt tại các trạm xăng khác nhau, nhưng không có cái nào hoạt động.
Một cán bộ giám sát của Adnoc cho biết, nhiều tài xế đã phát hiện lỗ hổng của các máy bơm nhiên liệu tự động nên rút thẻ tín dụng ra khỏi máy trước khi giao dịch hoàn tất, để không phải trả tiền.
Một lý do nữa được đưa ra là vấn đề ùn tắc giao thông và cảnh quan tại khu vực có trạm xăng tự phục vụ. Đó là chưa kể nguy cơ nhiều nhân viên trạm xăng sẽ mất việc làm nếu mô hình này phát triển mạnh.
Tuy nhiên, phản bác lại, những người ủng hộ việc phát triển mô hình trạm xăng tự phục vụ cho rằng các tài xế sẽ tự có ý thức hạn chế gây rò rỉ xăng vì họ phải trả tiền cho cả lượng xăng đó. Thêm vào đó, việc rò rỉ nhiên liệu không phải là nguyên nhân chính gây cháy nổ, mà chính là việc va chạm giữa các xe (tỷ lệ 5% so với 20%). Ngoài ra, các công nghệ an toàn hiện đại như vòi bơm tự động ngắt, các nút điều khiển trung tâm... sẽ góp phần hạn chế nguy cơ cháy nổ.
Đúng là mô hình trạm xăng tự phục vụ sẽ đe doạ việc làm của các nhân viên trong hệ thống bán lẻ xăng truyền thống, nhưng đó không phải là lý do hợp lý để ngăn cản sự phát triển của mô hình này. Vấn đề lớn nhất đáng bàn là sự an toàn, việc có thể từ bước giải quyết bằng công nghệ và hệ thống quy định, tiêu chuẩn phù hợp.
Nguyên tắc hoạt động của các trạm xăng tự phục vụ về cơ bản là như nhau. Việc thanh toán được thực hiện dưới nhiều hình thức - bằng thẻ tín dụng, thẻ xăng trả trước, hay thậm chí bằng tiền mặt (nếu trạm xăng vẫn có quầy thu ngân bên trong, có thể khách hàng phải vào thanh toán trước khi bơm xăng).
Khách hàng có thể bấm nút chọn loại nhiên liệu và mức cần mua (một trong các mức hệ thống gợi ý sẵn hoặc tự nhập số). Một số vòi có tính năng khoá tay cầm, để khách không phải giữ vòi trong suốt thời gian bơm nhiên liệu. Khi bơm đủ lượng nhiên liệu khách hàng cần, hoặc khi bình nhiên liệu đầy, vòi sẽ tự động ngắt. Nếu muốn chủ động ngắt bơm, chỉ cần kéo nhả tay nắm.
Tài xế phải rất chú ý vấn đề an toàn khi vào trạm xăng tự phục vụ, như luôn nhớ tắt động cơ trước khi bơm xăng, gạt cần số về trạng thái đỗ (P) và kéo phanh tay; không hút thuốc hay sử dụng điện thoại di động trong lúc bơm xăng; đóng nắp bình nhiên liệu sau khi bơm xong...
Ngoài ra, tài xế còn phải nắm rõ loại nhiên liệu phù hợp với xe của mình để tránh nhầm lẫn, làm hỏng động cơ.
Nhật Minh
Tổng hợp